نقش محصولات استراتژیک در معیشت خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: کشت پسته در شهرستان سیرجان)

تولید پسته در ایران یکی از منابع مهم ایجاد درآمد برای روستاییان و اقتصاد ملی محسوب می شود. به طوری­ که این محصول حدود پنج درصد کل ارزش تولید کشاورزی را تأمین می کند و در بخش صادرات غیرنفتی کشور نیز نقش اساسی دارد. از آنجا که پسته، کشت غالب در مناطق روستایی شهرستان سیرجان می­باشد، در این پژوهش به مطالعه و تحلیل آثار تولید این محصول و نقش آن در معیشت خانوارهای روستایی این شهرستان پرداخته شده است. روش جمع­آوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه­ای و میدانی بوده که در مطالعات میدانی، بررسی­ها در دو سطح روستا و خانوار صورت گرفته است. در این راستا، روستاهای بالای 50 خانوار در 4 دهستان به عنوان نمونه­های انتخابی شناسایی گردید. سپس برای مطالعات مرتبط با خانوار، با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در روستاهای مورد مطالعه و با استفاده از فرمول کوکران، 241 خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. برای بررسی وضعیت معیشت، مجموعه­ای از شاخص­ها در ابعاد سرمایه­های انسانی، مالی، اجتماعی، فیزیکی و طبیعی و برای بررسی محدودیت­های تولید پسته، مجموعه­ای از شاخص­ها با ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی -  فضایی مورد توجه بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده­های جمع­آوری شده از طریق پرسشنامه­ها، از روش تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل­های آماری استفاده شده است. نتایج تحقیق مؤید آن است که در روستاهای شهرستان سیرجان، بین میزان محدودیت­های تولید پسته و سطح مطلوبیت معیشت، رابطه معناداری وجود دارد و تولید پسته در این شهرستان، سبب افزایش درآمد، بالا رفتن قدرت خرید و بهبود معیشت خانوارهای روستایی شده است. همچنین بر اساس یافته­های پـژوهش، طی دهه­ اخیر، تـولید این محصول روند افزایشی داشته و به عنوان مهم­ترین منبع درآمدی روستاهای این شهرستان ایفای نقش نموده است.